Category Archives: Training And Development

Technology

NASA on Earth and Space – नासाचे अंतराळ आणि पृथ्वी बद्दल चे रंजक प्रतिपादन

Leave a comment


नासाचे (NASA) अंतराळ आणि पृथ्वी बद्दलचे मत

NASA, नासा च्या वैज्ञानिकांना विचारलेले अंतराळ आणि पृथ्वी बद्दलचे काही रंजक प्रश्न व त्याची त्यांनी दिलेली उत्तरे.
nasa
PC: avakashvedh.com
१) पृथ्वी अचानक स्वत:भोवती फिरायची थांबली तर काय होईल?
उत्तर : येत्या लाखो वर्षांपर्यंत तरी हे अशक्यच आहे तरीही असे झालेच तर पृथ्वीवरील सर्वच वस्तु प्रकाशाच्या वेगाने अंतराळात फेकल्या जातील, मातीचा एक कणसुद्धा पृथ्वीवर उरणार नाही, संपुर्ण पृथ्वी ओसाड पडेल, झाडेच काय गवताचेसुद्धा नामो- निशान नसेल.

 

२) अंतराळात बंदुकीतुन गोळी चालवली तर काय होईल?
उत्तर : पृथ्वीवर गोळी चालवली की आपल्या हाताला किंचीत झटका बसतो परंतु अंतराळात गोळी चालवल्या बरोबर तुम्ही तब्बल पन्नास फुट मागे जाल. आणि सुटलेली गोळी वेग न बदलता कुठेही थांबणार नाही. गोळी तेव्हाच थांबेल जेव्हा
तिच्या मार्गात एखादा ग्रह किंवा कृष्णविवर येईल, तरीही ग्रहाची गुरुत्वाकर्षण शक्ती कमी असल्यास ती गोळी त्या ग्रहाभोवती प्रदक्षिणा करेल.

 

३) अंतराळात कसा वास येतो ?
उत्तर : अंतराळात वातावरण नसल्याने व vaccum असल्याने तेथे वास येत नाही परंतु अंतराळवीर जेव्हा spacewalk करुन यानात परतले तेव्हा त्यांना तसाच गंध
आला जो welding करताना किंवा धातु द्रव अवस्थेत असताना येतो त्यांच्या मते हा गंध अंतराळात असलेल्या  ions च्या टक्कर मुळे उत्पन्न होतो.

 

४) spacesuit न वापरता अंतराळात गेल्यास काय होईल ?
उत्तर : spacesuit हा अंतराळातील तापमान, अतिनील किरणे, कमी दाब यांच्यापासुन बचाव करतो, spacesuit न वापरता अंतराळात गेल्यास आॅक्सिजन च्या कमतरतेमुळे तुम्ही फक्त १५ सेकंदपर्यंत जिवंत राहु शकता, त्यानंतर तुमच्या
जीभ व डोळ्यांच्या ओलाव्याचे बाष्पिभवन होईल, रक्त गोठुन मृत्यु होईल.

 

५) पृथ्वी दुप्पट मोठी असती तर?
उत्तर : पृथ्वी दुप्पट मोठी असती तर गुरूत्वाकर्षण शक्ती सुद्धा दुप्पट असती, एवढ्या प्रचंड गुरूत्वाकर्षण शक्तीमुळे मानवाला उभे राहणे सुद्धा कठीण झाले असते, परिणामी मानवाची उंची सरासरी १ ते २ फुट राहिली असती.

 

६) पृथ्वी प्रकाशाच्या वेगाने सुर्याभोवती फिरु लागली तर ?
उत्तर : पृथ्वी प्रकाशाच्या वेगाने सुर्याभोवती फिरु लागली तर त्याच वेगाने ती सुर्यापासुन दुर जाईल, परिणामी केवळ १ सेकंदात पृथ्वी बेचिराख होईल.

 

७) पृथ्वी उलट दिशेने फिरु लागली तर?
उत्तर : दिवस ८ मिनीटांनी कमी होईल.

 

For more articles and educative information on technology and other fields, please visit our Training and Development Section.

Career, Project Management

Project Management Roles – Responsibilities of Project Stakeholders

Leave a comment


Project Management – Responsibilities and Roles of Project Manager, Project Sponsor, Project Board, Project Team Members, Program Manager, Supplier side Project Manager

Project ManagementFew typical examples of the different types of roles involved in delivering a project and their respective responsibilities are mentioned below:

 

Project Management Title: Project Manager

Role:

The person responsible for developing, in conjunction with the Project Sponsor, a definition of the project. The Project Manager then ensures that the project is delivered on time, to budget and to the required quality standard (within agreed specifications). He/she ensures the project is effectively resourced and manages relationships with a wide range of groups (including all project contributors). The Project Manager is also responsible for managing the work of consultants, allocating and utilising resources in an efficient manner and maintaining a co-operative, motivated and successful team.

Responsibilities:

  • Managing and leading the project team.
  • Recruiting project staff and consultants.
  • Managing co-ordination of the partners and working groups engaged in project work.
  • Detailed project planning and control including:
  • Developing and maintaining a detailed project plan.
  • Managing project deliverables in line with the project plan.
  • Recording and managing project issues and escalating where necessary.
  • Resolving cross-functional issues at project level.
  • Managing project scope and change control and escalating issues where necessary.
  • Monitoring project progress and performance.
  • Providing status reports to the project sponsor.
  • Managing project training within the defined budget.
  • Liaises with, and updates progress to, project board/senior management.
  • Managing project evaluation and dissemination activities.
  • Managing consultancy input within the defined budget.
  • Final approval of the design specification.
  • Working closely with users to ensure the project meets business needs.
  • Definition and management of the User Acceptance Testing programme.
  • Identifying user training needs and devising and managing user training programmes.
  • Providing regular status reports to the IPSC Programme Board.

 

Project Management Title: Project Sponsor

Role:

The person who commissions others to deliver the project and champions the cause throughout the project. They will normally be a senior member of staff with a relevant area of responsibility that will be affected by the outcome of the project. They are involved from the start of the project, including defining the project in conjunction with the Project Manager. Once the project has been launched they should ensure that it is actively reviewed.

The Project Sponsor is usually the one who has to negotiate a path through the tricky diplomatic areas of the project although the Project Manager will most likely be involved in such areas from time to time too!

Responsibilities:

  • Acts as champion of the project.
  • Is accountable for the delivery of planned benefits associated with the project.
  • Ensures resolution of issues escalated by the Project Manager or the Project Board.
  • Sponsors the communications programme; communicates the programme’s goals to the organization as a whole.
  • Makes key organisation/commercial decisions for the project.
  • Assures availability of essential project resources.
  • Approves the budget and decides tolerances.
  • Leads the Project Board.

 

Project Management Title: Project Board

 Role:

This group, normally containing management grade personnel, is responsible for overseeing the progress of the project and reacting to any strategic problems. The group is optional, as the Sponsor-Manager relationship may be the best means of control, but is usually required in large projects that cross-functional boundaries.

 

Responsibilities:

  • Championing the project and raising awareness at senior level.
  • Approving strategies, implementation plan, project scope and milestones.
  • Resolving strategic and policy issues.
  • Driving and managing change through the organisation.
  • Prioritising project goals with other ongoing projects.
  • Communicating with other key organisational representatives.

 

Project Management Title: Senior Consultant or Supplier- side Project Manager

 Role:

The person responsible for managing supplier-side input to the project.

 

Responsibilities

  • Ensures that mandatory supplier requirements are met.
  • Manages the production and approval of the supplier side of the budget.
  • Makes effective use of supplier resources within the approved budget.
  • Tracks performance of consultants and takes appropriate action.
  • Proactively develops a collaborative relationship with the organisation to Project Steering Board level.
  • Ensures that there are clear communication paths within the project team and the organisation and supplier.
  • Acts as main point of contact between the supplier and the organisation.
  • Produces and monitors financial reports including entry and maintenance of all actual time and expense against the master plan.
  • Day to day management of supplier staff assigned to the project.
  • Quality Assures the work of supplier staff assigned to the project.
  • Encourages the transfer of product knowledge and skills to the appropriate staff within the organisation.

 

 

Project Management Title: Project Team Members

 Role:

The staff who actively work on the project, at some stage, during the lifetime of the project. Some may have a specific role – for example, the Team might include a Project Administrator.

 

Responsibilities:

Team member roles will vary depending on the type of project. Typically they might be to:

  • Provide functional expertise in an administrative process
  • Work with users to ensure the project meets business needs
  • Documentation and analysis of current and future processes/systems
  • Identification and mapping of information needs
  • Defining requirements for reporting and interfacing
  • User training

 

Project Management Title: Project Administrator or Co-ordinator

Role:

Responsible for maintenance of the project plan, maintenance and updating of a project website (if appropriate). Provides administrative support to the Project Manager. This role is most likely to be required in larger cross-functional projects.

 

Responsibilities

  • Sets up and manages support functions covering planning, tracking, reporting, quality management and internal communication.
  • Produces consolidated reporting to the Project Board, including milestone summary, key issues, risks, benefits, summary of costs incurred.
  • Establishes standards, tools and procedures for use on the project, including Issue, Risk, Change and Information Management.
  • Manages the Project Library.
  • Reviews project activities for compliance with procedures and standards.
  • Manages the support and provision of project tools and equipment.
  • Manages data security, software and license control.
  • Assists with the production of user documentation.
  • Assists with testing.

 

Project Management Title: Systems Developer

 Role:

To work with the Project Manager on defining and executing development requirements.

 

Responsibilities

  • Working with the Project Manager on definition of development requirements and priorities.
  • Data Migration.
  • Interfaces with other systems.
  • Reporting configuration and deployment.
  • Set up and maintenance of security rights and access permissions.
  • Contributing to technical strategy, policy and procedure.
  • Development and operation of technical testing programmes.
  • Production of technical documentation to agreed quality standards.
  • Reporting on progress/issues to management and users.

 

Project Management Title: System Administrator

Role:

Management and support of the IT system environments

Responsibilities

  • Overall management and co-ordination of the programme of projects.
  • Contributing to strategy, policy and procedure.
  • Management of supplier/contractual relationships.
  • Budgetary control of the programme of projects.
  • Monitoring of, and responding to, issues at the programme level.
  • Providing regular status reports to the IPSC Programme Board.

 

For more project management related information, please visit our Training & Development Section.

Career, Training And Development

Change Management Process: What is Change Management?

2 Comments


Change Management Process

What is Change Management Process?

Change is the only constant that we can rely on in the business world. It is critical for organizations to:

• Understand change
• Promote change
• Cope with change
• Value change

Although it seems an obvious question to begin with – the differences in how people perceive change is quite amazing. We find that the easiest way to understand what change represents is to use the diagram below. In other words, you know where you are and where you want to be – all you have to do now is get there.
Change management processDrivers for Change

The drivers for change can come from multiple sources both internal and external:

• Customers
• Internal processes
• Employees
• Economic conditions
• Competitors
• Suppliers
• Technology
• Culture

Organizations have to understand these drivers for change and their impact, both actual and potential, on the various activities that allow business to be transacted. The ability to cope with the changes is critical to long term survival.

The Change-Adept Organization

To have an organization that is adept at change there are three pre-requisites

• The imagination to innovate
• The professionalism to perform
• The climate to collaborate

The change-adept organization requires three main assets that will be allow the behavioral aspects outlined above to be used for change:

• Concepts
• Competence
• Connections

These assets are required no matter what type, intensity or level of change occurs. The next section looks at the types of change that can occur.

Types of Change

There are several types of change, each with its own set of characteristics and impact on the organization.

Incremental Change
The characteristics of incremental change include:

• Mostly happening
• Evolutionary
• Can be planned
• Can be imperceptible
• Can be insidious
• May be culturally driven

Transformational Change
The characteristics of transformational change are:

• Seldom happens
• Rarely planned
• Difficult to control
• Can be overpowering
• Can be unavoidable
• May be necessary to survive

Planned Change
For planned change the characteristics include:

• Focus is on structures and systems
• Focus is on implementation & planning
• Emphasis is on the people involved because organizations don’t change – people change!

Dimensions of Change

Change occurs along several dimensions:

• Leader Driven Change
• Process Driven Change
• Improvement Driven Change
• Organizational Renewal

Leader Driven Change

Leader Driven Change may be seen where:

• An organization gets a new leader who brings with them new ideas and approaches to the business.
• The leader of the organization realizes that change is crucial to survival and pushes it through the organization.

In these cases it is vital that the leader ‘walks the talk’ in relation to the change.

Process Driven Change

The change in this instance is focused primarily on the processes where:

• Innovation is required to upgrade the process.
• Efficiency requirements are increased.
• Customer requirements mean that current processes are no longer capable.
• Best practice has emerged and needs to be introduced to the process.

Improvement Driven Change

The emphasis in this type of change is to improve areas within the organization such as:

• Development of new skills in the workforce through cross training.
• Implementation of findings from benchmarking activity.
• Implementation of best practice
• Implementation of findings from continuous improvement activity.

Organizational Renewal

This type of change is most radical in that it looks at the whole organization in terms of:

• Maximizing benefits from synergistic activity.
• Business process reengineering
• Adjustment of business activity due to market forces.

No matter which type of change occurs there are certain requirements that need to be fulfilled if the change is to be implemented successfully.

For more training and learning material like the above article on Change Management Process, please visit our Training & Development Section.

Career, Training And Development

Effective Meetings: How to conduct Effective Meetings in an Organization?

Leave a comment


Art of Conducting Effective Meetings

Introduction to Effective Meetings: What’s a Meeting
A meeting is a gathering of people with one or more goals to be achieved. Meetings can be held in a variety of locations. They may be held for a variety of reasons each with their own particular impact on the organization and the attendees. Overall, meetings should be seen and used as effective vehicles for action and performance.

Value of Effective Meetings in the Organization
The value of meetings can be shown through
• A sense of involvement
• Communication
• Decision making
• Problem solving
• Creativity
• Team building

These can be considered on three levels
effective meetingsOn the level of the Organization
• Improved use of time
• Improved decision making
• Better communication
• Better use of resources
• Multiple perspectives utilized.

On the level of the Team
• Improved use of time
• Improved decision making
• Better communication
• Better use of resources
• Ownership of processes.

On the level of the Individual
• Improved use of time
• Involvement in decision making
• Better communication
• Better use of knowledge
• Socialization

There are many benefits that arise from the use of meetings in an organisation, provided that the meetings are effective and focused. This makes us ask the question – what makes meetings work?

Making Meetings Work
It is possible to make meetings work by:
• Clarifying the understanding of what a meeting actually is.
• Examining different types of meeting and choosing the most suitable.
• Knowing why meetings fail
• Identifying and applying key skills and techniques.

making effective meetingsUnderstanding the need for meetings allows participants to:
• See the real value of an effective meeting process.
• Set objectives for meetings and focus on achieving great outcomes.
• Try to improve meetings as communication and decision making vehicles.

Understanding the types of meetings allows participants to:
• Select the appropriate meeting type for the purpose.
• Prevent the downside associated with running the wrong meeting.
• Improve the image of meetings in the organization.

Understanding the reasons for failure allows the organizers of meetings to:
• Avoid the main mistakes.
• Remove performance obstacles
• Plan and resource meetings appropriately.

Application of key techniques and skills will cause;
• Improvement in the outcome of meetings
• Improvement in the level of commitment to and involvement in meetings.
• Better use of meeting time by focusing in on key issues through a structured process.

For more training and learning material, please visit our Training & Development Section.

Career

Performance Appraisal Process – Overview, Components and Benefits

6 Comments


Performance Appraisal

This informative article on Performance Appraisal helps understand the key concepts associated with Performance Appraisal.

Why Have Performance Appraisal?
Performance Appraisal offers several advantages at the level of the:
Individual
• Recognition of past effort
• Developmental requirements can be uncovered

Team
• Alignment of effort with objectives
• Motivation of team members

Organization
• Development of staff
• Achievement of key objectives
• Best and focused utilization of human resources

Performance AppraisalPerformance Appraisal and the Organization
The benefits to the individual, team and organization are good reasons for having an appraisal process in place. To maximize the benefits – the organization must support the appraisal process through:
• Appropriate resources to facilitate the process
• Design of a suitable process for the organization.
• Training of management staff in the process.
• Training of the personnel in the process.

Performance Appraisal Process

The main components of the appraisal process can be listed as:
People
• Manager
• Employee
• Peers
Information
• Facts
• Opinions
Emotion
• Positive
• Negative

Appraisal Procedure
To increase the effectiveness of the appraisal process the following issues must be covered by the procedure.
• Agree the objectives
• Monitor performance
• Give sufficient notice
• Prepare any necessary documentation
• Prepare the location
• Conduct the appraisal
• Complete all relevant documentation
• Implement any agreed plans

Overall Benefits of Performance Appraisal
Having a well-defined procedure that can be followed and fully implemented will all the overall benefits of appraisal to be delivered. These benefits can be listed as:
• Increased employee performance
• Greater control of work
• Improved motivation and commitment
• Increased information flow
• Better relationships within & across the organization

For more training and learning material, please visit our Training & Development Section.

Career, Videos

Child Education Talk by Dr B. M. Hegde – How Schools are Making Kids an Idiot from a Genius? – Must Watch

6 Comments


Child Education Talk by Dr B. M. Hegde

Child Education
PC: bmhegde.com

Dr. B. M. Hegde has given a inspiring talk on Child Education. This talk was named How Schools are Making Kids an Idiot from a Genius?

There are many beautiful inspiring messages he gave during his talk. One of the takeaways which I liked the most was about helping others and uniting with all. He said “I” stands for “ILLNESS” while “We” stands for “WELLNESS”.

Below is the must watch video of the awesome speech on by Dr. B. M. Hegde:

For more education and career related information, please visit our Training & Development Section

Career, News

Fresher Jobs Fat Salary Package Truth – कोटी कोटी रुपयांच्या पॅकेजचे वास्तव

3 Comments


Fresher Jobs Fat Salary Package Truth – कोटी कोटी रुपयांच्या पॅकेजचे वास्तव

Fresher Jobs Salary Package Truth:
Fresher Jobs
PC: fresherjobs.guru

The author has really revealed the truth behind the salary packages given while offering Fresher Jobs. This is a very informative article regarding Fresher Jobs.

 

प्रत्येक कंपनीकडून दिल्या जाणाऱ्या पगाराचे पॅकेज हे काही छोटय़ा छोटय़ा गोष्टींनी बनते.

 

सरकारी नोकऱ्या सोडल्या तर सहसा कुठलीही खासगी कंपनी आज १०० टक्के फिक्स पगार देऊ करत नाही.

 

‘२२ वर्षांच्या इंजिनीअरला मायक्रोसॉफ्ट / उबर / गूगल / अमक्यातमक्या कंपनीची सव्वा कोटी वार्षिक पगाराची ऑफर ’, ‘आयआयएम, अहमदाबादच्या मुलीला न्यूयॉर्कमध्ये दीड कोटीचे पॅकेज’ अशा बातम्या हल्ली नित्याच्या झाल्या आहेत. अमेरिकन डॉलरमध्ये असलेल्या पॅकेजला खूप सुलभपणे ७० ने गुणून भारतीय रुपयांत डोळे विस्फारणारे आकडे छापून सनसनी निर्माण करण्याचा प्रयत्न अशा बातम्यांमधून होत असतो. परंतु प्रत्यक्षात वास्तव काय आहे? या ‘पगार पॅकेज’चे सत्य उलगडून दाखवणारा लेख..

 

आयआयटी आणि आयआयएमच्या कॅम्पस इंटरवूमधून तिथल्या विद्यार्थ्यांना अमेरिकेत काही कंपन्यांकडून ‘ऑफर’ झालेल्या गलेलठ्ठ पगाराच्या बातम्या आपण सर्वानीच वाचल्या असतील. माध्यमांतूनही अशा बातम्या सुरसपणे चर्चिल्या जातात. ‘२२ वर्षांच्या इंजिनीअरला मायक्रोसॉफ्ट / उबर / गूगल / अमक्यातमक्या कंपनीची सव्वा कोटी वार्षिक पगाराची ऑफर ’, ‘आयआयएम, अहमदाबादच्या मुलीला न्यूयॉर्कमध्ये दीड कोटीचे पॅकेज’ अशा बातम्या हल्ली नित्याच्या झाल्या आहेत. अमेरिकन डॉलरमध्ये असलेल्या पॅकेजला खूप सुलभपणे ७० ने गुणून भारतीय रुपयांत डोळे विस्फारणारे आकडे छापून सनसनी निर्माण करण्याचा प्रयत्न अशा बातम्यांमधून होत असतो. या लेखात या ‘पगार पॅकेज’मधील सत्य समजून घेण्याचा प्रयत्न केला आहे.

 

या बातम्यांचा परिणाम विशेषत: समाजातील दोन वर्गावर होतो. १) अभियांत्रिकी (बी. ई./ बी. टेक.) आणि व्यवस्थापन (एमबीए) अभ्यासक्रम करणारे / करण्यास इच्छुक असणारे विद्यार्थी आणि २) त्यांचे पालक!

 

या दोन वर्गाना साधारणपणे खालील दोन प्रकारांत विभागात येईल :

 

प्रकार एक : भारावलेले पालक आणि त्यांचे भांबावलेले पाल्य.
आपल्या मुलाची अथवा मुलीची बौद्धिक क्षमता, मेहनत करण्याची तयारी, आधी मिळालेले गुण, शिक्षणासाठी उपलब्ध असणारा पैसा अशा कुठल्याही गोष्टीचा विचार न करता या प्रकारातील पालक ‘सव्वा कोटी पगार आणि कॅलिफोर्नियामध्ये नोकरी’ हे स्वप्न आपल्या मुलांवर लादतात. आणि मग सुरू होतो एक संघर्ष! आयआयटी जेईई / आयआयएमच्या उअळ साठी महागडे क्लास लावणे, पाल्याचे खेळ, मित्र-मैत्रिणी सगळं बंद करून बैलासारखे घाण्याला जुंपणे सुरू होते. आणि एवढे करूनही जर अ‍‍ॅडमिशन नाही मिळाली तर मग अख्खे घर सुतकात बुडते!

 

प्रकार दोन : इंजिनीयर/ एमबीए होऊन, नोकरी मिळूनसुद्धा ‘करोड रुपयाचे पॅकेज न मिळाल्याने’ भ्रमनिरास झालेले दु:खी पालक व त्यांचे पाल्य.
हा प्रकार आणखी डेंजरस! कारण कसून अभ्यास करून, चांगल्या महाविद्यालयात प्रवेश मिळवून, कॅम्पस इंटरवूमधून या मुलांना वार्षिक १०-१२ लाख रुपये पगाराच्या नोकऱ्या मिळाल्या तरी त्यांना ‘आपला पेला अजून अर्धा’ आहे असेच वाटत राहते. कारण कॉलेजमधल्या कोणा एकाला मिळालेली कथित ‘करोड’ रुपयांची (!) अमेरिकन ऑफर! म्हणजे मिळालेल्या नोकरीचा आनंद न घेता यांचे घरसुद्धा सुतक साजरे करते!

 

या पाश्र्वभूमीवर या करोड रुपयांच्या पॅकेजचे वास्तव समजावून घेणे आवश्यक ठरते.

 

१. ‘सॅलरी पॅकेज’ म्हणजे नक्की काय?

 

प्रत्येक कंपनीकडून दिल्या जाणाऱ्या पगाराचे पॅकेज हे काही छोटय़ा छोटय़ा गोष्टींनी बनते. प्रत्येक पॅकेजमध्ये ‘फिक्स’ आणि ‘व्हेरिएबल’ असे मूळ दोन विभाग असतात. ‘फिक्स’ म्हणजे तुम्हाला दरवर्षी नक्की मिळणारा पगार आणि ‘व्हेरिएबल’ म्हणजे तुमच्या / कंपनीच्या कामगिरीवर/ व्यावसायिक फायद्या-तोटय़ावर अवलंबून असणारा पगार. सध्या ज्या क्षेत्रात आणि विभागात तुम्ही नोकरी करता त्याप्रमाणे या ‘फिक्स’ वेतनाची पॅकेजमधील टक्केवारी बदलते. उदा. विक्री, मार्केटिंग इत्यादी विभागांतील कर्मचाऱ्यांना जर १०० रुपयांचे ‘पॅकेज’ असेल, तर त्यातील ६० टक्के अथवा कधी कधी केवळ ५० टक्के पगार ‘फिक्स’- म्हणजे हातात मिळणार असतो. तुमचे काम जर बॅक ऑफिसचे अथवा अ‍‍ॅडमिन / एचआर वगैरे असेल तर कदाचित हीच टक्केवारी ८० टक्के फिक्स आणि २० टक्के व्हेरिएबल अशी असू शकते. पण एक मात्र खरं, की सरकारी नोकऱ्या सोडल्या तर सहसा कुठलीही खासगी कंपनी आज १०० टक्के फिक्स पगार देऊ करत नाही.

 

या ‘फिक्स’मध्ये मोठा सहभाग असतो तो मूळ पगार- म्हणजे ‘बेसिक सॅलरी’चा. ज्यावर तुमचा प्रॉव्हिडंट फंड, ग्रॅच्युइटी वगैरे गणले जातात. तसेच उरलेला फिक्स पगार घरभाडे भत्ता, वाहतूक भत्ता, एलटीए (वार्षिक), मेडिकल रिइम्बर्समेंट, फूड कुपन्स (तिकीट/ सोडेक्सो, इ.) वगैरे भागांनी बनतो. व्हेरिएबल पगार म्हणजे वार्षिक बोनस / सेल्स कमिशन वगैरे भागांनी बनतो; ज्याची ‘मिळेलच’ अशी खात्री कोणी देऊ शकत नाही. त्यामुळे एखादी कंपनी १०० रुपयांचे ‘पॅकेज’ देत असेल तर त्याचा अर्थ १०० रुपये बँक खात्यात जमा झालेच असा होत नाही. तसेच कंपनी आपल्या कर्मचाऱ्यांना देऊ करीत असलेल्या इतर सोयीसुविधासुद्धा ‘कॉस्ट टू कंपनी’मध्ये धरल्या जातात आणि त्यांची किंमत ‘पॅकेज’मध्ये दाखवली जाते. म्हणजे एखाद्या कंपनीने तुम्हाला दहा लाखांचा आरोग्य विमा देऊ केला तर त्याचा दहा हजार वगैरे जो काही वार्षिक हप्ता असेल, तो तुमच्या ‘पॅकेज’मध्ये समाविष्ट करून दाखवला जातो. हे दहा हजार रुपये तुम्हाला मिळणार नसतात; पण कंपनी तुमच्यावर खर्च करणार असल्याने ते तुम्हाला ‘बेनिफिट’ म्हणून दाखवतात. एखादी कंपनी कर्मचाऱ्याला घरापासून कार्यालयापर्यंत बससेवा देत असेल तर त्याचा खर्चसुद्धा ‘पॅकेज’मध्ये दाखवला जाण्याची उदाहरणे आहेत.

 

तसेच तुमच्या कमाईवर आयकर तर वेगळाच! त्याचा तर आपण अजून विचारसुद्धा केलेला नाहीये. म्हणजे १०० रुपये ‘पॅकेज’वाल्या माणसाला एखाद्या वर्षी कंपनीची किंवा त्याची स्वत:ची कामगिरी चांगली झाली नाही म्हणून सॅलरी स्लिपच्या डावीकडे ६० रुपयेच दिसू शकतात. आणि त्यावरसुद्धा सरासरी ३० टक्के आयकर धरला तर बँकेत ४२ रुपयेच जमा होऊ शकतात!

 

म्हणजे ‘सॅलरी पॅकेज’ हा फार फसवा प्रकार असतो आणि सामान्य माणसांना तो न समजल्याने पॅकेज भागिले १२ महिने करून ‘बापरे! त्याला एवढे लाख महिन्याला मिळतात!’ अशा चर्चा आपल्या मराठी मध्यमवर्गीय घरांमध्ये डोळे विस्फारून केल्या जातात.

 

२. इतर देशांतही पॅकेजेस अशीच असतात का?

 

अमेरिका, सिंगापूर, ऑस्ट्रेलिया, युरोपियन देश आदी ठिकाणीसुद्धा हेच फिक्स आणि व्हेरिएबलचे तत्त्व राबवले जाते. पण त्यांचे ‘स्ट्रक्चर’ वेगळे असू शकते. म्हणजे बऱ्याच तंत्रज्ञान क्षेत्रातील कंपन्या आपल्या ‘पॅकेज’मध्ये ‘एम्प्लॉई स्टॉक ऑप्शन्स’ देतात. तसेच पहिल्या वर्षी ‘जॉइनिंग बोनस’ अथवा ‘साइनिंग बोनस’ देतात. हे बोनस फक्त पहिल्या वर्षी मिळतात आणि त्यामुळे दुसऱ्या वर्षांपासून ते गायब होतात. स्टॉक ऑप्शन्स म्हणजे कंपनीचे शेअर्ससुद्धा असेच दिले जातात; जे हळूहळू दरवर्षी काहीएक संख्येत कर्मचाऱ्याच्या डिमॅट खात्यात चार ते पाच वर्षांत जमा होतात. आणि कर्मचारी ते लगेच विकूही शकत नाही. या चार-पाच वर्षांच्या काळात जर कंपनीच्या शेअरची किंमत कमी झाली तर त्याचा फटका कर्मचाऱ्याला बसतो. म्हणजे पॅकेजमध्ये शेअरच्या आजच्या भावात दाखवलेले मनोहारी चित्र कायम राहीलच असे नाही.

 

एक उदाहरण घेऊ. समजा, एखादा विद्यार्थी आज मायक्रोसॉफ्टमध्ये अमेरिकेत रुजू होतोय आणि कंपनी त्याला ‘पॅकेज’मध्ये ५०० रिस्ट्रिक्टेड स्टॉक ऑप्शन्स देणार असे दाखवतेय, तर सहसा हे ५०० शेअर्स दरवर्षी एक-चतुर्थाश- म्हणजे प्रत्येक वर्षांच्या शेवटी १२५ असे चार वर्षांत जमा होतात. आज मायक्रोसॉफ्टच्या शेअरची किंमत साधारण ६८ डॉलर आहे. म्हणजे जरी कंपनीने त्या विद्यार्थ्यांला ५०० शेअर्स देण्याचे कबूल केले असेल, तरी त्याचा अर्थ पॅकेजमध्ये पहिल्याच वर्षी त्याला ५०० शेअर्स गुणिले ६८ डॉलर असे ३४ हजार डॉलर्स.. म्हणजे आपल्या बाळबोध गणिताप्रमाणे २३ लाख ८० हजार रुपये मिळणार नाहीत. पण पॅकेज जाहीर करताना हे सगळे अंतर्भूत करून दाखवले जाते. अमेरिकन आणि युरोपियन कंपन्यांचे हे नेहमीचे आहे.

 

काही कंपन्या हे शेअर्स कधी विकायचे, याचेही नियम घालून देतात. म्हणजे शेअर मिळाल्यापासून दोन वर्षे विकायचे नाहीत, किंवा कंपनी सोडली तर अर्धे शेअर परत द्यायचे, वगैरे वगैरे. याचाही विचार ‘पॅकेज’मध्ये केला पाहिजे.

 

३. डॉलरमधले पगार जास्त का असतात?

 

याचे साधे उत्तर म्हणजे- ते जास्त असण्यापेक्षा जास्त वाटतात. याचं कारण- आपली डॉलरला गुणिले ७० करण्याची घाई! आपण हे लक्षात घेत नाही, की जो डॉलरमध्ये कमावतो तो डॉलरमध्येच खर्च करतो! हे समजून घेण्यासाठी ‘पर्चेसिंग पॉवर पॅरिटी’ हा प्रकार प्रथम समजून घेऊ. याचा अर्थ- एखाद्या देशात स्थानिक चलन कोणत्या वस्तू किती भावात विकत घेऊ शकते, ती क्षमता. ज्यांना अर्थशास्त्र कळत नाही त्यांच्यासाठी हा मुद्दा समजून घेण्याचा सोपा उपाय म्हणजे ‘द इकॉनॉमिस्ट’ या मासिकाने १९८६ मध्ये गंमत म्हणून तयार केलेली ‘बिग मॅक इंडेक्स’! मॅकडॉनल्ड्स ही फास्ट फूड कंपनी बहुतेक देशांत पसरली आहे आणि त्यांचा प्रसिद्ध बिग मॅक बर्गर त्या, त्या देशात कितीला मिळतो, यावरून हा तक्ता त्यांनी बनवला. यातून वर नमूद केलेली ‘चलनाची खरेदी करण्याची क्षमता’ समजून घेता येईल.

 

जानेवारी २०१७ च्या किमतीनुसार, अमेरिकेत ५.०६ डॉलर्सला मिळणारा बर्गर भारतातील मॅकडॉनल्ड्समध्ये १७० रुपयाला मिळतो! म्हणजे १७० / ५.०६ = ३३.५९ रुपयाला एक डॉलर असा हिशेब झाला. आपण गणित मात्र नेहमी ७० ने गुणून करतो! याचा अर्थ भारतात नोकरी करणाऱ्या व्यक्तीला बर्गर खायचा असेल तर अमेरिकेतल्या व्यक्तीपेक्षा अर्धे पैसे भारतीय चलनात पुरेसे होतील.

 

आता यातला गमतीचा भाग जरी सोडला तरी बाकी ‘कॉस्ट ऑफ लिव्हिंग’चा विचार केला तरी अमेरिकेत- आणि त्यातही कॅलिफोर्निया बे एरियामध्ये / लंडन / सिंगापूरमध्ये राहणे भारतापेक्षा फार महागडे आहे. त्यामुळे तिकडच्या लोकांना आपल्याला भन्नाट वाटणारे पगार डॉलरमध्ये मिळतात. अजून काही उदाहरणे पाहू या..

 

सॅन फ्रान्सिस्कोमध्ये मेट्रोचे किमान भाडे आहे २.२६ डॉलर. आणि आपल्या मुंबईमध्ये ते आहे- १० रुपये. म्हणजे ७० च्या हिशेबाने तिकडची मेट्रो किमान १५८.२ रुपये घेते, तर आपला मुंबईकर १० रुपयांत मेट्रोमध्ये किमान भाडय़ात प्रवास करू शकतो.

 

सॅन फ्रान्सिस्कोमध्ये वन बीएचके सदनिकेचे किमान भाडे २५०० डॉलर्स. आणि मुंबईमध्ये अगदी दादरसारख्या ठिकाणीसुद्धा आज वन बीएचके सदनिका ३० ते ३५ हजार रुपये महिना भाडय़ात मिळते. याचा अर्थ असा, की सॅन फ्रान्सिस्कोमध्ये एका डॉलरची खरेदी करण्याची क्षमता ही ३५०००/ २५०० = १४ रुपये- जी खरेदी मुंबईमध्ये करू शकेल तेवढी आहे. ७० रुपये नव्हे!

 

सिंगापूरमध्ये टॅक्सीभाडे (एसी) आहे किमान ३.५ सिंगापूर डॉलर. आणि मुंबईमध्ये कूल कॅबचे किमान भाडे आहे- २८ रुपये. म्हणजे सिंगापूर डॉलर आणि भारतीय रुपये यांचा फॉरेन एक्स्चेंज रेट आज जरी १ सिंगापूर डॉलर = ४८ भारतीय रुपयांच्या आसपास असला, तरी याचा अर्थ असा नाही, की भारतात ४८ रुपयांत जी वस्तू मिळते ती सिंगापूर डॉलरमध्ये एक डॉलरला मिळेल.

 

लंडनमध्ये ब्रेडचा एक लोफ मिळतो एक पाउंडमध्ये! पण पुण्यामध्ये तोच ब्रेड ९० रुपयाला नव्हे, तर तो मिळतो साधारण १५ ते २० रुपयाला!

 

दुसरी गोष्ट म्हणजे अमेरिका आणि भारतातील सामाजिक आणि आर्थिक रचना! मनुष्यबळ तिकडे फार महाग असल्याने कितीही कमावत असलात तरी ड्रायव्हिंग/ लॉन्ड्री / बागकाम / साफसफाई असली सर्व कामे स्वत:ची स्वत:च करावी लागतात. आपल्याकडे मात्र लोकसंख्या जास्त असल्याने कमी पैशांत कामाला माणसे मिळतात. अमेरिकेत चांगल्या पाळणाघराचे आठवडय़ाला २०० डॉलर्स भरावे लागतात. इकडे महिना चार-पाच हजारांत चांगली पाळणाघरे मिळतात. म्हणजे नुसता पैसा कमावणे एक गोष्ट झाली; आणि तिकडे अमेरिकन माणसाप्रमाणे आयुष्य जगणे ही वेगळी गोष्ट झाली. भारतीय समाजात श्रमाला किंमत नसल्याने असली घरगुती कामेसुद्धा बऱ्याच लोकांना कमीपणाची वाटतात. आणि मग तिकडे गेल्यावर गुपचूप डॉलर वाचवायला आपल्याला सगळी कामे करावी लागतात. यासाठीही तुमची तयारी असली पाहिजे.

 

एखादा विद्यार्थी एक लाख ७५ हजार अमेरिकन डॉलरच्या (फॉरेन एक्स्चेंज रेटच्या हिशेबाने सव्वा कोटी रुपये!) पॅकेजवर निवडला गेला आणि तो अमेरिका / सिंगापूर / लंडन अशा ठिकाणी राहणार असेल तर त्याला स्थानिक ‘कॉस्ट ऑफ लिव्हिंग’प्रमाणे तो पगार तिकडेच खर्च करायचा आहे, हे लक्षात घ्या. त्यातही अमेरिकेत त्याला २८ टक्के कर बसणार. त्यात आधी सांगितल्याप्रमाणे त्याचा फिक्स पगार साधारण ५० टक्के- म्हणजे ८७,५०० डॉलर असणार. आणि बाकी सगळे कामगिरीवर अवलंबून!

 

हे सगळं सरासरी काढून पाहिलं तर भारतात राहणे अमेरिकेपेक्षा साधारण ६४ टक्के स्वस्त आहे! म्हणजे अमेरिकेत ८७, ५०० डॉलर वार्षिक पगार घेणारा आणि तिकडेच खर्च करणारा माणूस आपली ‘लाइफस्टाईल’ न बदलता इकडे भारतात २१ लाख रुपये वार्षिक पगारात आरामात राहू शकतो. (प्री- टॅक्स) अर्थात, २१ लाख रुपये पगारसुद्धा जास्त आहेच! परंतु सव्वा कोटी- दीड कोटीच्या स्वप्नातून बाहेर पडलेलेच बरे. कारण आज भारतीय कंपन्या व भारतात काम करणाऱ्या बहुराष्ट्रीय कंपन्यासुद्धा चांगल्या महाविद्यालयांमधील नवपदवीधर, आयआयएम- एमबीए  किंवा आयआयटी इंजिनीअरना १५ ते २० लाख रुपये वार्षिक पगार देतात. त्यातही ‘स्टॉक ऑप्शन्स’ वगैरे प्रकार कमी असतात. म्हणजे हातात जास्त पगार येतो. आणि इकडे त्याच पैशात तुम्ही ड्रायव्हर, कामवाली बाई, माळी, इस्त्रीवाला वगैरे लोकांकडून स्वस्तात कामे करून घेऊ शकता!

 

हे सर्व लिहावेसे वाटले, कारण मध्यमवर्गीय घरांमध्ये कोटी- दीड कोटी पगाराच्या नोकऱ्या मिळण्याच्या बातम्या या नको ती स्वप्ने आणि मुलांवर दडपण निर्माण करतात. तेव्हा बाळबोधपणे प्रत्येक अमेरिकन डॉलरच्या नोकरीच्या पॅकेजला गुणिले ७० करणं आपण सोडून दिलेलंच बरं!

 

Author of Fresher Jobs Salary package Truth:
चिन्मय गवाणकर chinmaygavankar@gmail.com

 

 Above Fresher Jobs Fat Salary Package Truth – कोटी कोटी रुपयांच्या पॅकेजचे वास्तव article was published in Loksatta Marathi newspaper on 16 July 2017. For more Fresher Jobs related and career related information, please visit our Career Section and for more Fresher Jobs related and other news related articles, please visit our News Section.

 

If you have any feedback or comment on the Fresher Jobs Fat Salary Package Truth – कोटी कोटी रुपयांच्या पॅकेजचे वास्तव article, please post your comments below or write to the author directly on chinmaygavankar@gmail.com.

Project Management

Risk Management – Better Preparedness against Adversities

Leave a comment


Risk Management

Risk management is concerned with identifying risks and drawing up plans to minimise their effect on a project.

A risk is a probability that some adverse circumstance will occur

  • Project risks affect schedule or resources;
  • Product risks affect the quality or performance of the software being developed;
  • Business risks affect the organisation developing or procuring the software.

Risk is inevitable in a business organization when undertaking projects. However, the project manager needs to ensure that risks are kept to a minimal. Risks can be mainly divided between two types, negative impact risk and positive impact risk.

 

Not all the time would project managers be facing negative impact risks as there are positive impact risks too. Once the risk has been identified, project managers need to come up with a mitigation plan or any other solution to counter attack the risk.

The Risk Management Process:

Risk Management

The Risk Management Process:

  • Risk identification

–Identify project, product and business risks;

  • Risk analysis

–Assess the likelihood and consequences of these risks;

  • Risk planning

–Draw up plans to avoid or minimise the effects of the risk;

  • Risk monitoring

– Monitor the risks throughout the project;

 

Risk identification :

  • Technology risks.
  • People risks.
  • Organisational risks.
  • Requirements risks.
  • Estimation risks.

 

Risk Planning:

  • Consider each risk and develop a strategy to manage that risk.
  • Avoidance strategies

–The probability that the risk will arise is reduced;

  • Minimisation strategies

–The impact of the risk on the project or product will be reduced;

  • Contingency plans

If the risk arises, contingency plans are plans to deal with that risk;

 

Risk Monitoring:

  • Assess each identified risks regularly to decide whether or not it is becoming less or more probable.
  • Also assess whether the effects of the risk have changed.
  • Each key risk should be discussed at management progress meetings.

For more technology related information, please visit our Training & Development Section.

Project Management

Project Methodology – What is Project Management?

Leave a comment


Project Methodology – What is Project Management?

Project Management is the application of knowledge, skills, tools and techniques to project activities to meet project requirements. One has to select the proper  project methodology.

Project management is accomplished through the use of the processes such as:

  • Initiation
  • Planning
  • Execution
  • Controlling
  • Closing

project methodology

Project managers or the organization can divide projects into above phases to provide better management control with appropriate links to the ongoing operations of the performing organization. Collectively, these phases are known as the project management life cycle.

Project managers deliver projects to gain Customer Satisfaction while balancing the following constraints:

  • Scope
  • Schedule
  • Quality
  • Resources
  • Budget
  • Risk

Project Management

These all are so intertwined that a change in one will most often cause a change in at least one of the others.

For example:

  • If time is extended, the cost of the project will increase.
  • If time extended with the same cost then quality of the product will reduce.
  • If scope is extended then cost and time will also extend.

Changes to any of these legs sets off a series of activities that are needed to integrate the change across the project.

Benefits of Effective Project Management:

  • Exponential expansion of human knowledge
  • Global demand for goods and services
  • Global competition
  • Team is required to meet the demand with quality and standard.
  • Improved control over the project
  • Improved performance
  • Improved budget and quality

Interpersonal Skills Management:

  • The management of interpersonal relationships includes:
  • Effective communication: The exchange of information
  • Influencing the organization: The ability to “get things done”
  • Leadership: Developing a vision and strategy, and motivating people to achieve that vision and strategy
  • Motivation: Energizing people to achieve high levels of performance and to overcome barriers to change
  • Negotiation and conflict management: Conferring with others to come to terms with them or to reach an agreement
  • Decision Making: Ability to take decision independently.
  • Political and cultural awareness: Important to handle various personal and professional issues.
  • Team Building: Ability to create a productive team.

For more project management and project methodology related information, please visit our Training & Development Section.

Career, Technology

Information Technology Sector चे मृगजळ – Is “IT” still for you? A Reality Check

12 Comments


( प्रस्तुत लेखक स्वतः एका बहुराष्ट्रीय IT कम्पनी मध्ये कार्यरत असून ,या क्षेत्राचा १५ वर्षे अनुभव आहे . Information Technology Sector चे मृगजळ लेखात व्यक्त केलेली मते वैयक्तिक आहेत. काही मुद्दे कठोर भाषेत मांडले आहेत .यात कुठल्याही व्यवसायाचा अथवा व्यावसायिकाचा वैयक्तिक उपमर्द करण्याचा हेतू नाही .आपल्या मुलाला अथवा मुलीला “Information Technology Sector” मध्ये पाठवायला बघत असाल तर नक्कीच वाचा आणि आपल्या पाल्याला वाचायला द्या .लेखाचा विषय तांत्रिक असल्याने जिकडे योग्य मराठी प्रमाण प्रतिशब्द मिळाले नाहीत तिकडे मूळ तांत्रिक संज्ञा वापरल्या आहेत )

Information Technology Sector चे मृगजळ : काय सत्य काय असत्य

सध्या वर्तमानपत्र उघडले की Information Technology Sector मंदी आहे आणि हजारो लोकांचे रोजगार जाणार अश्या बातम्या दिसतात . अमेरिकेने आणि इतर देशांनी व्हिसा चे नियम कडक केले असल्याने भारतीय आय टी प्रोफेशनल्स च्या बऱ्याच संधी जाणार अशी ओरड सुद्धा दिसते . या दोन्ही मुद्द्यात नक्कीच तथ्य आहे .पण यासाठी सरसकट आय टी कम्पन्यांना किंवा अमेरिकन सरकार ला व्हिलन बनविण्याआधी काही बाबींचा सर्वांगीण परामर्श घेणे गरजेचे आहे .आपल्या IT Sector बद्दलच्या काही भाबड्या कल्पना आणि समज तपासून पहाण्याची वेळ आलेली आहे .
Information Technology Sector

१. Information Technology Sector मधले भारताचे नक्की योगदान काय ?

” भारतीय संगणक “अभियंते” ( ! ) जगभर भारताचा झेंडा फडकवीत आहेत आणि भारत IT Sector महासत्ता आहे ,” असा एक भाबडा समज आपल्या देशात आहे .रोजगार निर्मिती साठी दुसरे काही ठोस जमत नसल्याने या दिवास्वप्नात जनतेला मग्न ठेवणे हे बेरकी राजकारण्यांच्या सोयीचे सुद्धा आहे . प्रत्यक्षात ९९ % भारतीय आय टी कम्पन्या या केवळ परदेशातील आय टी प्रकल्पांसाठी स्वस्त मनुष्यबळ पुरविण्याचे ठेकेदार आहेत . १९९० च्या दशकात भारतात जरी फारसे संगणकीकरण झाले नव्हते तरी परदेशातील संगणकावर अवलंबुन असणाऱ्या हजारो उद्योगांनी Y२K च्या भीतीने आपली दारे “जो मिळेल तो ” या तत्वावर ( भारता सारख्या स्वस्त मनुष्यबळ देणाऱ्या ,इंग्रजी बऱ्यापैकी माहित असलेल्या  देशांसाठी ) उघडली आणि आपल्याकडे ज्याला ज्याला  कॉम्पुटर चे बेसिक ज्ञान होते त्यांना जराश्या प्रशिक्षणाने परदेशी जायची संधी मिळू लागली . डॉलर मध्ये पगार आणि परदेशी नोकरी याचे टिपिकल मध्यमवर्गीय आकर्षण यामुळे आय टी बद्दल एक प्रकारचे वलय निर्माण झाले आणि जो तो आय टी /कॉम्पुटर “इंजिनियरिंग” मध्ये येण्यासाठी पळू लागला . मुळात या सर्व प्रकारात “इंजिनियरिंग” काहीच नव्हते .आवश्यक होते ते कोडिंग चे ज्ञान .आणि कोडिंग तर कोणीही शिकू शकतो .
आजही काही सन्माननीय अपवाद बदलता कॉम्पुटर /माहिती तंत्रन्यान क्षेत्रात मूलभूत संशोधन अथवा एखादे नवीनतम ( innovative ) उत्पादन याबाबतीत भारतीय लोकांची आणि कम्पन्यान्ची बोंबच दिसते . केवळ मायक्रोसॉफ्ट,गुगल अश्या कम्पन्याच्या प्रमुखपदी भारतीय मुळाची व्यक्ती (सत्या नाडेला /सुंदर पिचाई ) बसल्याने या वास्तवात तसूभरही फरक पडला नाहीये आणि नजीकच्या काळात पडण्याची चिन्ह सध्या तरी दिसत नाहीत . याउलट जगातील आज सर्व आघाडीच्या आय टी प्रणाली /उत्पादने ही अमेरिकन (उदा : ऍप्पल /मायक्रोसॉफ्ट / ओरॅकल ई ) अथवा युरोपियन ( उदा : एस ए पी ) कम्पन्यांनी बनवलेली दिसतात आणि या कम्पन्याची उत्पादने /प्रणाली स्वस्तात “बसवून” द्यायचे काम आमचे आय टी “कामगार” करतात . म्हणजे हा “लेबर जॉब” झाला . आणि इतिहास साक्षी आहे की असे लेबर /कामगार जॉब्स स्वस्ताई कडून अधिक स्वस्ताई कडे आणि मग यांत्रिकीकरणा ( ऑटोमेशन ) कडे जातात .भारताच्या ३००० अभियांत्रिकी विद्यालयांमधून सुमारे १५ लाख इंजिनियर्स बाहेर पडतात दर वर्षी आणि यातील ३० % मुलांना जेमतेम आज नोकरी (मग ती इंजिनीयरची असेलच असे नाही ) मिळते . याचे कारण हेच !
पूर्वी लहानपणी एक गमतीचे कोडे ऐकले  होते….राजा का आजारी पडला ? घोडा का बसला ? आणि भाकरी का करपली ? या सगळ्याचे उत्तर होते एकच : ” न फिरल्याने /फिरविल्याने ” .. तसेच ..इंजिनियर बेकार का झाले ? अभियांत्रिकी महाविद्यालये गोत्यात का आली ? आणि भारतीय IT Sector चा फुगा का फुटला ? या सर्व पप्रश्नांचे उत्तर सुद्धा एकच “नवीन शिकण्याची क्षमता आणि कौशल्य आत्मसात न केल्याने ” !

२.मग आज नक्की झालेय काय ?

भारतीय संगणक प्रशिक्षित मनुष्यबळ स्वस्त असल्याने गेली दोन दशके आपले आय टी “कामगार” परदेशी लोकांना स्थानिकांपेक्षा सहज “परवडायचे ” .आपल्याकडे मुंबई ला जसे बिहार आणि यु पी मधले मजूर बांधकाम क्षेत्रात परवडतात तसे . पण हा काळ आपल्या देशाने फक्त “आय टी महासत्ता” म्हणून खोटी कौतुके करून घेण्यात फुकट घालवला.मागणी तसा पुरवठा म्हणून भारंभार इंजिनियरिंग कॉलेजेस निघाली आणि लाखो “अभियंते” ( ! ) या फॅक्ट्रीज मधून बाहेर पडू लागले .जो पर्यंत आय टी प्रोजेक्ट्स सुरु होते आणि मनुष्यबळ गरजेचे होते तो पर्यंत हा फुगा फुटला नाही .पण गेली ५ वर्षे हा या क्षेत्राचा संक्रमणाचा काळ ठरला .
पहिला फटका :  तंत्रज्ञान बदलले .
मशीन लर्निंग , इंटरनेट ऑफ थिंग्स ,आभासी बुद्धिमत्ता ( Artificial Intelligence ) ,बिग डेटा ऍनालीटीक्स चे “सेल्फ सर्व्हिस” प्लॅटफॉर्मस आणि क्लाउड कॉम्पुटिंग इत्यादी नवीन गोष्टींनी तंत्रज्ञानाचे विश्व बदलून टाकले . आभासी बुद्धिमत्ता ,मशीन लर्निंग आणि रोबोटिक्स ने IT Sector मधले लो लेव्हल /रिपीटेटिव्ह म्हणजे टेस्टिंग /डिबगिंग /सिम्पल  प्रोग्रामिंग / सिम्पल कोड चेंजेस असे रोजगार सम्पवले. बिग डेटा आणि ऍनालीटीक्स चे प्लॅटफॉर्म्स आता अधिकाधिक सोपे होत असल्याने बिझनेस युजर्स स्वतः सेल्फ सर्व्हिस करून वापरू शकतात आणि त्याने “अनॅलिस्ट ” चे जॉब्स कमी केले .म्हणजे पहिले एक्ससेल शीट्स च्या डोंगराखाली जे काम १० लोकांची टीम एक आठवडा करायची आणि बिझनेस लीडर्स ना समजेल असे रिपोर्ट्स आणि चार्ट्स तयार करून द्यायची ,तेच काम आता स्वतः बिझनेस युजर्स स्वतः च्या आय पॅड वर ५ मिनिट्स मध्ये करू शकतात . म्हणजे जरी बिग डेटा ऍनालीटीक्स ,डेटा सायन्स हे आजही जरी “हॉट ” करियर ऑप्शन्स असले तरी त्या क्षेत्रात सुद्धा लो लेव्हल अथवा एंट्री लेव्हल नोकऱ्या कमी झाल्या आहेत .
पूर्वी अजून एक क्षेत्र IT Sector मध्ये भरपूर नोकऱ्या द्यायचे ,ते म्हणजे “हार्डवेअर ,नेटवर्क आणि सिस्टिम्स म्यानेजमेंट ” .म्हणजे ज्यांना सॉफ्टवेअर क्षेत्रात नोकरी मिळायची नाही त्यांना किमान हार्डवेअर म्यानेजमेंट अथवा नेटवर्क /  डेटा सेंटर म्यानेजमेंट अश्या नोकऱ्या मिळायच्या.आता क्लाउड कॉम्पुटिंग मुळे ते रोजगार सुद्धा कमी होत आहेत.कारण हल्ली प्रत्येक छोट्या मोठ्या कम्पनी ला स्वतः चे हार्डवेअर घेऊन आपल्या डेटा सेंटर मध्ये चालविण्यापेक्षा बहुराष्ट्रीय कम्पन्यांनी जगभर सुरु केलेल्या क्लाउड डेटा सेंटर्स मध्ये आपली सॉफ्टवेअर्स चालविणे सोपे आणि किफायती झाले आहे .त्यामुळे या मॉडेल मध्ये हे सर्व हार्डवेअर आणि सिस्टीम म्यानेजमेंट चे जॉब्स ऍमेझॉन ,गुगल,आय बी एम ,मायक्रोसॉफ्ट अश्या तगड्या क्लाउड कम्पन्यांकडे शिफ्ट झाले आहेत.आणि तिकडेही ऑटोमेशन झाल्याने अक्खे १०००० सर्व्हर्स चे डेटा सेंटर फक्त  ३-४ माणसे आरामात चालवू शकतात . एका डेटा सेंटर मध्ये किमान १००० ते कमाल ५००० कम्पन्या आपले वर्कलोड चालवू शकतात .त्यामुळे हेच सर्व्हर्स जर प्रत्येक ग्राहकाने ( कम्पनीनें) आपलं स्वतः विकत घेतले असते आणि चालवले असते  ,तर किमान १००० ते कमाल १००००  लोकांना विकेंद्रित रोजगार मिळाला असता . म्हणजे किती रोजगार नवीन तंत्रज्ञानानाने खाऊन टाकले हे भयावह आहे .
आपल्या देशातून हजारो इंजिनियर्स फ्रेशर्स म्हणून कम्पनी जॉईन करायचे तेव्हा त्यांना अपेक्षित ट्रेनिंग द्यायला वेळ आणि पैसे लागत असल्याने ,वाट पहाण्यापेक्षा ,त्यांना कम्पन्या अश्या लो लेव्हल कामास जुंपायच्या आणि त्यावरही बॉडी शॉपिंग करून बक्कळ पैसे कमवायच्या . म्हणजे आपला बंडू आणि बबडी जायची अमेरिकेला “इंजिनियर” म्हणून पण करायची दिवसभर सॉफ्टवेअर  टेस्टिंग चे काम जे आता रोबो आणि आभासी बुद्धिमत्ता असलेली मशिन्स करू शकतात . मूलभूत संशोधन आणि इनोव्हेशन न झाल्याने भारतीय आय टी कम्पन्या आता डायनोसॉर झाल्या आहेत . आणि त्याहून कालबाहय झाली आहेत ती आपली अभियांत्रिकी महाविद्यालये आणि त्यांचे जुनाट  अभ्यासक्रम ! आज मुलांना IT Sector मध्ये डिग्री घेऊन सुद्धा आहेत त्या नोकऱ्या सुद्धा मिळत नाहीत कारण त्यांनी ४ वर्षे शिकलेले ज्ञान टाकाऊ झालेले असते . जग आज रुबी /पायथन /डॉकर कंटेनर्स / नोड जे एस /मोंगो डीबी /कलाऊडन्ट/बिग क्वेरी /अपाचे हाडुप /स्पार्क आणि API लायब्ररी इत्यादी कन्सेप्ट्स वापरून प्रोग्रामिंग करत असताना आपल्या अभ्यासक्रमात अजूनही शिकविले काय जाते ? तर जावा आणि C ++ ! मी व्यवसायाचा भाग म्हणून काही इंजिनियरिंग महाविद्यालयात मार्गदर्शन करण्यासाठी जातो तसेच बऱ्याच विद्यार्थ्यांशी बोलतो ,आणि ज्या पातळीवर तिकडे जे काही चालते आणि आज इंडस्ट्री ला काय हवे आहे यात जमीन अस्मानाचा फरक आहे .अर्थात काही कॉलेजेस मध्ये अपवादाने एखाद्या प्राध्यापकाच्या स्वतः च्या पुढाकारातून चांगले काही नवीन कोर्सेस सुरु झालेले आहेतही .पण ९० % कॉलेजेस अजूनही मागे आहेत

दुसरा फटका : ग्लोबलायझेशन चा फुगा फुटला :

विसाव्या शतकाच्या अखेरीस असे म्हटले जाऊ लागले की इंटरनेट , IT Sector आणि आऊटसोर्सिंग च्या व्यापक प्रसारामुळे जग जवळ आले आहे आणि यापुढे जग अधिकाधिक “ग्लोबल” बाजारपेठ होईल .थॉमस फ्रीडमन सारख्या प्रख्यात लेखकाने “वर्ल्ड इज फ्लॅट ” सारखे बेस्टसेलर पुस्तक याच काळात लिहिले . पण आज परिस्थिती पहाता ,जागतिक पातळीवर उजव्या विचारसरणी च्या राजवटी अधिकाधिक सत्तेवर येऊ लागल्या आहेत .त्यामुळे बाहेरच्या लोकांना नोकऱ्या देणे म्हणजे अश्या राजवटी ज्या स्वप्नाळू राष्ट्रवाद आणि देशभक्ती च्या आभासी डोलाऱ्यावर उभ्या असतात त्यांना आवाहन देणे असे वाटू लागले आहे .आज जगभर विशेतः पाश्चात्य राष्ट्रात “बाहेरच्या” लोकांबद्दल तिरस्कार वाढतो आहे आणि “हे भारतीय आणि चिनी आले कमी पगारावर काम करायला आणि आपल्या पोटावर पाय द्यायला ” अशी भावना वाढीस लागली आहे .अगदी महाराष्ट्रामध्ये काही राजकीय पक्ष उत्तर भारतीय आणि दाक्षिणात्य कष्टकरी जनते विरुद्ध जसा विखार पसरवतात तसेच हे . त्यामुळे आज परदेशी कम्पन्यांवर त्यांनी  आपले आय टी प्रोजेक्ट्स भारतीय आय टी कम्पन्यांना देऊ नये असा दबाव वाढतो आहे .
परदेशी व्यक्तींना देण्यात येणाऱ्या वर्क व्हिसा चे नियम सुद्धा कडक झाल्याने नाईलाजाने भारतीय आय टी कम्पन्यांना त्या त्या देशातील स्थानिक नागरिकांना नोकऱ्या द्याव्या लागत आहेत आणि त्यामुळे आपल्या भारतीय “फॅक्टरी ” मधून बी.ई .झालेल्या ” इंजिनियर “कामगारांना कॅम्पस प्लेसमेंट सुद्धा मिळणे मुश्किल झाले आहे .

३.मग आता करायचे काय ?

कुठलेही क्षेत्र हे प्रवाही असते आणि त्या त्या क्षेत्रात होणाऱ्या बदलांचे आकलन आणि अंगीकार करणे हे स्पर्धेत टिकून राहण्यासाठी गरजेचे असते . आंधळेपणाने पालकांनी आपल्या मुलांना सरसकट कॉम्प्युटर आणि आय टी इंजिनियर बनवायच्या फॅक्टरी मध्ये टाकले तर भ्रमनिरास होण्याची शक्यता जास्त ! Information Technology Sector बुडालेले नाही पण त्यात उपलब्ध होणाऱ्या रोजगाराचे प्रकार आणि त्याला लागणारी कौशल्य आणि लागणारी माणसांची संख्या या गोष्टी बदलल्या आहेत . तसेच केवळ परदेशी जाण्याचे तिकीट म्हणून आय टी कडे पाहू नये
.आज जगात भारत ही सर्वात वेगाने वाढणारी दुसऱ्या क्रमांकाची अर्थव्यवस्था आहे . आपल्या देशाला प्रगती मध्ये अजून खूप पल्ला गाठायचा आहे .त्यामुळे शेती ,लघु आणि मध्यम उद्योग ,पायाभूत क्षेत्र ,डिजिटल इंडिया आणि अश्या अनेक गोष्टींसाठी संगणकीकरण आणि आय टी सोल्युशन्स ची गरज लागणारच आहे . पण पूर्वीसारखे ऑन साईट मिळणारा  “इझी डॉलर मनी ” आणि इकडे देशात त्याच वेळी दणक्यात मिळणारा भारतीय रुपयामधला पगार या गोष्टी आता असणार नाहीत . थातुर मातुर खाजगी इंजिनियरिंग कॉलेज मधून पाट्या टाकून इंजिनियर झालेल्या मुलांना नोकरी लागणे सोडाच पण साधे कोणी इंटरव्हू ला सुद्धा बोलावणार नाही .
एकोणिसाव्या शतकात झालेल्या औद्योगिक क्रांती ने जुने रोजगार सम्पवले पण नवीन रोजगार सुद्धा निर्माण केले ! फक्त ज्यांनी त्याच्याशी जुळवून घेतले ते तगले .विसाव्या शतकाच्या मध्यात सुरु झालेल्या संगणकीकरणा मुळे आपले आयुष्य आमूलाग्र बदलले आणि परत काही जुने रोजगार सम्पवले पण नवीन रोजगार निर्माण सुद्धा केले .आय टी सोल्युशन्स मुळे कुठल्याही उद्योगाची  उत्पादकता आणि गुणात्मकता वाढते . म्हणजे बँकांचे संगणकीकरण झाल्याने काही लोकांच्या नोकऱ्या नक्की कमी झाल्या पण त्याच वेळी कोअर बँकिंग च्या नेटवर्क मुळे बँकाच्या शाखा सुद्धा अधिक सुरु करता आल्या आणि त्यामुळे त्या क्षेत्रात त्या प्रमाणात अधिक रोजगार निर्माण झाले . देशातील १९९१ च्या आर्थिक उदारीकरणांनंतर  तर वर नमूद केल्याप्रमाणे आपल्या देशातील एक अक्खी पिढी Information Technology Sector क्षेत्रात घुसली ! म्हणजे कालानुरूप रोजगार नष्ट होतात आणि नवीन क्षेत्र उदयास येते .
शेवटचा अतिशय महत्वाचा मुद्दा म्हणजे Information Technology Sector तेव्हाच वाढू शकेल जेव्हा इतर उद्योग आणि व्यवसायांची वाढ होईल ! म्हणजे जास्त बँका वाढल्या तर त्याला लागणाऱ्या संगणक प्रणाली वाढतील,पायाभूत क्षेत्र वाढले तर स्मार्ट सिटीज साठी आय टी लागेलच  ,जास्त विमानकम्पन्या सुरु झाल्या तर एअरपोर्ट आणि एअरलाईन क्षेत्रात आय टी ची जास्त गरज लागेल ,जास्त उत्पादन उद्योग सुरु झाले तर ERP सारख्या सॉफ्टवेअर्स ना मागणी वाढेल ,जास्त मीडिया कम्पनीज सुरु झाल्या तर त्यांना लागणारे VFX /Animation इत्यादी रोजगार निर्माण होतील …वगैरे वगैरे…त्यामुळे या सर्व क्षेत्राला सुद्धा वाढण्यासाठी प्रशिक्षित मनुष्यबळ हवे आहे ! मग आपल्या मुलाला अथवा मुलीला इंजिनियरिंग करायचेच असेल तर मेकॅनिकल /सिव्हिल/इलेक्ट्रिकल असे मूलभूत इंजिनियरिंग का करू नये ?
बँकिंग/मीडिया मध्ये का त्याने करियर करू नये ?
आय टी च करायचे तर चाकोरीबद्ध बी ई च्या डिग्री च्या मागे लागण्यापेक्षा बेसिक ग्रॅज्युएशन करता करता साईड बाय साईड डेटा सायन्स /क्लाउड/मशीन लर्निंग अश्या नवीन क्षेत्रात स्पेशलाइज्ड कोर्सेस का करू नयेत ?
सरकार मध्ये सुद्धा डिजिटल इंडिया मोहीम सुरु आहे मग आपल्या बबडी ने आय ए एस होऊन आय टी चा विधायक वापर करून सरकारी योजनांचे संगणकीकरण करवून घेण्याचे स्वप्न का पाहू नये ?
आणि नोकरीच का ..स्वतः चा स्टार्ट अप सुरु करण्याचे प्रयत्न सुद्धा करू नयेत ?
एव्हढे सगळे करियर ऑप्शन्स उपलब्ध असताना केवळ Information Technology Sector मध्ये नोकरी करून अमेरिकेला जाण्याचे टिपिकल मराठी मध्यमवर्गीय स्वप्न आपण का पहातोय?
मुलांना काय आवडते आणि त्यांना कशात गती आहे याचा विचार आपण कधी करणार ?
वाचा आणि विचार करा ! पटल्यास सर्व मराठी पालकांना हा लेख पाठवा .
धन्यवाद
Bigthoughts.co has published this article on behalf of the unknown author who is assumed to be from Information Technology Sector. We believe that it’s an accurate statement on current I.T. industry. We are giving special thanks to this unknown author for writing such an effective, eyeopening article on Information Technology Sector.
For more such articles on IT & Technology, please visit our Technology section.